również Gaj-Chan, właśc. Hajk Byżyszkian, urodzony 18 lutego 1887 roku w Tebrizie w Persji, zmarł 11 grudnia 1937 roku. Profesor ormiańskiego pochodzenia, dowódca wojskowy oraz komisarz armii i marynarki Armeńskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W czasie wojny domowej w Rosji walczył po stronie czerwonych. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził 3 Korpusem Kawalerii „Kawkorem”, który po Bitwie Warszawskiej osłaniał odwrót rosyjskiej 4 Armii. Podczas wykonywania tego manewru jego oddziały zamordowały ponad tysiąc polskich jeńców. Dwukrotnie odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru, w tym za walki podczas wojny polsko-bolszewickiej.
27 lipca 1920Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydaje rozkaz utrzymania linii: Grajewo-m. Narew-Brześć Litewski (do 5 sierpnia). Na froncie południowym 27 lipca rozpoczyna się bój pod Brodami, który powstrzymuje I Armię Konną dowodzoną przez Siemiona Budionnego, która kierowała się na Lwów. Na froncie zachodnim III Korpus Kawalerii Gaja zdobywa twierdzę Osowiec, otwiera tym samym możliwość prowadzenia ataku na Mazowsze północne.
14 sierpnia 1920W dzienniku Rzeczpospolita, w wydaniu porannym, zostaje opublikowany artykuł Stanisława Strońskiego „O cud Wisły”. W artykule autor przypomina sytuację wojskową z I wojny światowej, gdy pod Paryżem armia niemiecka została pokonana nad Marną przez wojska francuskie mimo posiadanej przewagi. Stroński kieruje również prośbę do osób niebędących na froncie, aby modliły się o dar zwycięstwa. Strona polska podejmuje próbę odbicia Radzymina przez 19. Dywizję Piechoty. Po chwilowym zajęciu miasta wojska polskie zostają zmuszone do wycofania się na pozycję wyjściową. Tego dnia ma miejsce bój pod Ossowem. W walce ginie kapelan żołnierzy-ochotników ks. Ignacy Skorupka z 236. Pułku Piechoty Armii Ochotniczej (przemianowany przed bojem na II Batalion 36. Pułku Piechoty Legii Akademickiej). Na północy bolszewicka 10. Dywizja Kawalerii z III Korpusu Konnego Gaja forsuje małym oddziałem Wisłę pod Nieszawą. 5. Armia pod Modlinem przechodzi do kontrataku w kierunku na Nasielsk i Ciechanów. Zapada decyzja o wzmocnieniu siły ataku na Radzymin. Do walki rzucona jest polska 10. Dywizja Piechoty stacjonująca dotąd w koszarach w Jabłonnie (obecnie Legionowo). Oddziały z 10. Dywizji generała Lucjana Żeligowskiego zostają przewiezione do Nieporętu autobusami wynajętymi od miasta Warszawy. Pod Nieporętem dochodzi do walk z bolszewikami, którzy przekraczają nieobsadzone okopy II linii polskiej obrony na przedmościu warszawskim. W Radzyminie bolszewicy powołują Rewolucyjny Komitet (Rewkom), będący agendą TKRP.
16 sierpnia 1920Rusza uderzenie znad Wieprza. Polska IV Armia i część III Armii pod osobistym dowództwem Józefa Piłsudskiego uderzają na oddziały bolszewickiej Grupy Mozyrskiej, przełamując jej opór. Grupa manewrowa wchodzi w przestrzeń operacyjną na tyły XVI Armii walczącej pod Warszawą. V Armia generała Władysława Sikorskiego kontynuuje kontrofensywę, po krwawych bojach pod Borkowem nad Wkrą, utrzymuje pozycję, a następnie przełamuje bolszewicki atak i kontratakiem wyzwala Nasielsk. Członkowie TKRP opuszczają Wyszków i powracają do Białegostoku. 15 Dywizja Kawalerii Gaja atakuje Włocławek. Bolszewicy ponoszą klęskę pod Lwowem i I Armia Konna Siemiona Budionnego zostaje zmuszona do zaprzestania działań zaczepnych i przechodzi do obrony.
18 sierpnia 1920Wysunięty na zachód III Korpus Konny Gaja otrzymuje rozkaz odwrotu spod Włocławka i powrotu pod Ciechanów. Bolszewiccy kawalerzyści kierują się do Płocka. Po walkach ulicznych i rabunku opuszczają miasto i odjeżdżają na północ.
22 sierpnia 1920Bitwa o Białystok. Polacy zdobywają miasto i blokują bezpośrednią, dogodną drogę odwrotu wycofującym się z Warszawy wojskom bolszewickim. III Korpus Konny Gaja osiąga Mławę, a nie mogąc zdobyć miasta, obchodzi je od południa. Pod Szydłowem bolszewicy masakrują szablami i saperkami polskich żołnierzy z batalionu 49. Pułku Piechoty.
22 sierpnia 1920Antoni Skiba o walkach z kawalerią Gaj Chana / relacja dla Radia Wolna Europa
23 sierpnia 1920Kawalerzyści z III Korpusu Konnego Gaja masakrują pod Chorzelami oddziały wywodzące się z 1. i 2. Pułku Piechoty Brygady Syberyjskiej.
26 sierpnia 1920Po walkach pod Kolnem z udziałem 14. Dywizji Piechoty ostatnie oddziały III Korpusu Konnego Gaja przechodzą do Prus Wschodnich. Resztki wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego obsadzają Niemen, Szczarę i Świsłocz. Tu, pod osłoną rzek, w ciągu trzech tygodni Tuchaczewski doprowadza do odbudowania potencjału militarnego swoich wojsk. Dzięki przybyłym z Rosji posiłkom zniwelowano straty poniesione w walkach na Mazowszu. Po zakończeniu walk na północnym Mazowszu Józef Piłsudski wydaje rozkaz do przegrupowania sił polskich z kierunku północnego (po osi natarcia Wieprz-Prusy Wschodnie) na wschodni.