18 sierpnia 1920 - PORTAL 1920

Podcast

Obraz Siedlec sierpnia 1920
Specjalnie dla Portalu 1920 dr Grzegorz Welik, dyrektor Archiwum Państwowego w Siedlcach opowiada o zmaganiach Polaków z bolszewikami po przełamaniu frontu w sierpniu 1920 roku.

Galeria

Ulotka z trzema ilustracjami. U góry karty, widnieje tytuł wielkimi, czerwonymi literami w brzmieniu: “Bolszewicy w Płocku”. Pod tytułem, na całą jego szerokość znajduje się zdanie: “Urzędowo stwierdzone wiadomości o rządach i okrucieństwach bolszewickich w powiecie Płockim i mieście Płocku”. Pod spodem w prostokątnych, cienkich ramkach umieszczone są trzy rysunki. Pierwszy od lewej przedstawia trzy karykaturalnie postaci przy stole. Za stołem, pierwsza od prawej, siedzi bosa kobieta, z potarganą czupryną, z opaską z gwiazdą Dawida na ręce opartej o stół. W drugiej trzyma pistolet skierowany przed siebie. Drugi od prawej mężczyzna, siedzący obok kobiety z podobną fyzurą, trzyma w ręce kartkę. Trzeci od prawej stoi bolszewik w wielkiej czapie, wojskowej kurtce, z karabinem na plecach. Na stole stoją dwa świeczniki i butelka. Ilustracja jest podpisana: “Czerezwyczajka” czyli komisja śledcza, która ściga, torturuje i morduje “kontrrewolucjonistów”. Ilustracja obok przedstawia bolszewika pokazanego z lewego profilu, w czapie na głowie, w dziurawych butach z szablą u pasa, kierującego pistolet w obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Pod ilustracją znajduje się podpis: “Bolszewik w kościele. Dla zezwierzęconych, czerwonych żołdaków nie było w Polsce nic świętego!”.
Trzecia ilustracja, umieszczona jest poniżej i centralnie na stronie. Po jej obydwu stronach znajdują się wąskie szpalty tekstu. Na rysunku dwóch bolszewików bije i ciągnie za włosy, po ziemi kobietę tulącą niemowlę. Pod ilustracją znajduje się napis: Kobiety bezczeszczone, torturowane i mordowane! — **Ulotka**
„Bolszewicy w Płocku. Urzędowo stwierdzone wiadomości o rządach i okrucieństwach bolszewickich w powiecie Płockim i mieście Płocku”.
*2/1401/0/296/I/57*

Ulotka na cienkim, szarawym papierze. U góry widnieje zdobnym, krojem pisma odezwa: Ludu Polski! Tekst zajmuje całą stronę. Akapity wydrukowane są różnymi stopniami pisma, odmianą pogrubioną i zwykłą. Kolumnę kończy jeszcze raz odezwa: Ludu Polski! Do broni. Po prawej stronie w podpisie: J. Piłsudski. Niżej, po lewej stronie znajduje się data i miejsce wydania dokumentu: Warszawa, 18 sierpnia 1920 roku. W lewym, górnym rogu postawiona jest kwadratowa, czerwona pieczątka KC PZPR Archiwum, z numerem 7033. W prawym dolnym rogu owalna, czarna pieczątka Archiwum Wojskowe. W prawym, górnym rogu dopiski ołówkiem: 173, 163, 38. — **Ulotka**
„Ludu Polski!” wzywająca obywateli Polski do walki z wycofującymi się bolszewikami.
*2/1401/0/296/I/56*

**Rozkaz nr 72 z 18 sierpnia 1920 r**.
Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich, zawierający między innymi decyzję o rozwiązaniu Pułku Jazdy Tatarskiej oraz wytyczne co do organizacji żandarmerii polowej.
*2/1191/0/9/A/II/87/264*

Czarno-białe zdjęcie uliczne w odcieniu sepii. Na tle miejskich elewacji z oknami i fragmentami szyldów sklepowych, w otoczeniu dwóch drzew, sportretowana jest grupa żołnierzy. Dwóch z nich w ubraniach wojskowych, wyrzuca łopatami ziemię z drewnianej skrzyni, na umieszczony centralnie w kadrze, formowany nasyp na chodniku wybrukowanym kamieniami (tzw. “kocimi łbami”). Za nimi stoją pozostali mężczyźni. Niektórzy z karabinami na plecach, inni z łopatami. W lewym, dolnym rogu kadru znajduje się postać cywila i chłopca, którzy przyglądają się pracy. — **Obrońcy Płocka**
przygotowują linię obrony w mieście. Fotografia wykonana 18 sierpnia 1920 roku.
*WBH/CAW K-25-670*

Czarno-białe zdjęcie grupowe kobiet i mężczyzn stojących w dwóch rzędach. Postaci stojące w drugim rzędzie widziane są do kolan. Pozują cywile i kilkoro żołnierzy w płaszczach. W pierwszym rzędzie pięć kobiet w sukniach, lekkich okryciach wierzchnich i kapeluszach pozuje z łopatami w rękach. — **Obrońcy Płocka**
Po zakończeniu przygotowań do obrony miasta. Fotografia wykonana 18 sierpnia 1920 roku.
*WBH/CAW K-25-671*

Film

Projekt Walka zbrojna – walka propagandowa
W 2020 r. mija 100. rocznica Bitwy Warszawskiej, chcąc upamiętnić to podniosłe wydarzenie Archiwum Państwowe w Lublinie przygotowało projekt pt. Walka zbrojna – walka propagandowa. Oblicza wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921. Składa się on z trzech elementów: wystawy pt. „Lubelszczyzna w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921 – w materiałach Archiwum Państwowego w Lublinie”, albumu „Wojna polsko-bolszewicka 1919-1921 w materiałach Archiwum Państwowego w Lublinie” oraz zeszytu edukacyjnego „Polski żołnierz idzie w bój… rusz głową pomóż mu… Gry, zabawy i nauka w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej”. Projekt ma na celu nie tylko upamiętnienie Bitwy Warszawskiej i wojny w latach 1919-1921 ale również promocję i popularyzację działalności Archiwum Państwowego w Lublinie oraz przechowywanych w nim materiałów.